Stel je voor je hebt een boodschappenlijstje gemaakt maar in de winkel aangekomen, blijkt dat je het lijstje bent vergeten. Grote kans dat je dan het eerste en laatste item van de lijst het beste kunt reproduceren.
Dit heet het ’Serial Position’ effect, een term bedacht door de Duitse psycholoog Hermann Ebbinghaus. Het bestaat uit het ’primacy’ en ’recency’ effect.
Het recency effect is behoorlijk krachtig
Een studie van de psychologen Miller en Campbell laat zien hoe het Amerikaanse juryleden kan beïnvloeden.
Verschillende groepen deelnemers krijgen in een willekeurige volgorde twee argumenten te horen: één vóór de eiser en één tegen de eiser. Sommige groepen moeten na het horen van de argumenten meteen een beslissing nemen, bij andere groepen zit er tijd tussen het horen van de argumenten en het nemen van de beslissing.
Miller en Campbell ontdekken dat bij de groepen die direct moesten beslissen het recency effect optreedt. De ’jury' is eerder geneigd in het voordeel van het laatst gehoorde argument te beslissen.
Het recency effect is ook van invloed op het einde van een presentatie. Wanneer je het einde strategisch opbouwt, bepaal jij precies wat het publiek onthoudt.
Eerst maar eens kijken wat er allemaal misgaat eindtechnisch
Een aantal voorbeelden.
Er komt geen eind aan
De presentatie is gepland voor 45 minuten en de spreker is 40 minuten onderweg. Iedereen weet dat het einde nadert. Alleen, de spreker gaat maar door. Het komt erop neer dat hij de hele presentatie nog eens dunnetjes overdoet. Sommige mensen verlaten de zaal, enigszins schuldig kijkend op hun horloge. Anderen snakken naar koffie.
Dit was mijn presentatie
Typerend voor een spreker die niet heeft nagedacht over één duidelijke boodschap. Hij deelt al z'n informatie en door het ontbreken van die boodschap eindigt hij abrupt met ’dit was mijn presentatie’. Wat klinkt alsof je weer in de schoolbanken op de basisschool zit, waar iedereen eindigt met: ’dit was mijn spreekbeurt’.
En de allerergste.
Zijn er nog vragen?
Meestal vergezeld door een fantasieloze slide met een vraagteken erop.
Waarom de ergste?
Zo’n vragenronde duurt 9 van de 10 keer te lang. En met een beetje pech zit er iemand in de zaal die zichzelf graag hoort praten of zijn gelijk wil krijgen. Het is een fikse dobber voor de spreker om zo’n persoon de mond te snoeren.
Er is een betere plek voor de vragenronde
Namelijk tussen het middendeel en het einde van de presentatie. Vertel dat het publiek de gelegenheid heeft om binnen een vastgesteld aantal minuten vragen te stellen en dat je daarna afrondt.
Deze opzet heeft twee voordelen. Je houdt de regie in eigen hand. Als er een betweter in de zaal zit, snoer je die eenvoudig de mond door te zeggen: ’Er is nog tijd voor één vraag, daarna rond ik af.’ En, strategisch gebruik makend van het recency effect, zijn de laatste woorden die het publiek zich herinnert van jou.
Hoe sluit je een presentatie sterk af?
Gemiddeld heb je zo’n 10% van de totale spreektijd nodig om je presentatie af te ronden. Lekker kort, dat voorkomt een ’er komt geen einde aan' - einde.
Een sterk einde bestaat uit drie onderdelen. En een aanloop zinnetje: ’Ik ga afronden’. Het publiek weet dat er geen nieuwe informatie meer komt, het brein kan ontspannen en de presentatie zit er bijna op.
- De samenvatting
Bouw een ultrakorte versie van de reis die het publiek heeft gemaakt en herhaal daarin de subboodschappen of conclusies. - Het perspectief
Schets de gewenste situatie. Wat is het verlangen, de positieve vooruitblik? Dat moet op het netvlies gebrand staan wanneer het publiek de zaal verlaat. - De uitsmijter
In de vorm van één kernboodschap of call to action. Eventueel aangevuld met het voordeel dat het publiek ervaart als het de actie onderneemt.
En als het even kan, test je de presentatie op een proefpubliek, om zeker te weten dat je het recency effect ten volle benut.
Tot slot: wel of niet bedanken?
Wanneer je een krachtige boodschap of call to action hebt, dan kan een ’dank u voor uw aandacht’ die ontkrachten. Denk je in dat Martin Luther King zo was geëindigd:
’Free at last. Free at last. Thank God Almighty, we are free at last. Thank you very much for your attention.’
En als je toch kiest om te bedanken, maak er dan geen ’dank u slide’ bij. Kijk je publiek in de ogen, maak verbinding en bedank vanuit je hart en niet vanaf het projectiescherm.
Samenvattend
Er gaat nogal wat mis aan het einde van presentaties: ze zijn te lang, hebben geen duidelijke boodschap of een tenenkrommende vragenronde. Terwijl je publiek juist het einde het beste onthoudt, maken sprekers er vaak een potje van.
Jouw uitsmijter is de laatste kans om een onuitwisbare indruk te maken en je boodschap te benadrukken.
Dus.
Bouw het einde op in drieën, eindig eens zonder te bedanken en laat de uitsmijter zijn werk doen.
Soms is een einde niet zoals je had gehoopt, of onlogisch. De deur waarop Rose ligt in de film ’The Titanic’ lijkt groot genoeg voor haar én Jack. Waarom laat Rose dan toch zijn hand los zodat hij zinkt?
In de The Late Show maken Kate Winslet and Stephen Colbert alsnog een happy end aan The Titanic.
Pauline le Rûtte
Een goede spreker draagt niet alleen informatie over, maar brengt zijn kennis tot leven.
Reactie